Pilipinong Bumbay

Pilipinong Bumbay

                Noong una, wala akong ideya yung sino nga ba ang akong kakapanayamin lalo na't kelangan ko ay 'yung para bang kakaiba ang trabaho. Napakamot tuloy ako sa ulo. Nagmuni-muni muna ako matapos kong makauwi ng bahay galing sa school. Nasa isip ko pa rin kung ang kakapanayamin ko ba ay papayag. Pero bago iyon, wala pa nga pala akong kilalang mai-interview. Umupo muna ako sa sofa, binuksan ang electric fan kasi banasin ako. Maya-maya, naamoy ko ang ulam na niluluto ni papa sa kusina. Bistek ang ulam namin kaya inunahan ko na kaagad ang kapatid ko sa pagkain kasi alam kong masiba yun sa karne, baka maubusan pa ako ng ulam. Si papa naman, biglang binuksan ang TV. Balita ang kanyang pinanood sa ABS-CBN. E di nakipanood na lang din ako.

                "5 6 sa Pilipinas, balak nang ipatigil ng gobyerno..." Biglang may pumutok na ideya sa isip ko ng makinig ang balitang iyon. Magandang ideya na interviewhin ang magpa- 5-6. Mabuti na lang at may kilala akong nagpa- 5-6. Bigla kong hiniram ang susi ng motor kay papa kasi pupuntahan ko 'yung kilala ko na magpa- 5-6.

                "Magandang gabi po." ani ko. May tindahan siya pero maliit lang. Bumili muna ako ng mani para naman mahikayat ko na ma-interview siya kahit bukas na ng umaga o hapon. Gabi na kasi noon.

                " Tita, pede ko po ba kayong matanong?" sabi ko nang may puno ng respeto sa pagsasalita kasi alam ko na may posibilidad na tanggihan niya ang interview na gagawin ko. "Wag po sana kayong ma-o-offend." kasunod na sabi ko

                Panatag naman ang mujha ng babaeng nagtitinda na pakay ko. "O sige utoy, ano ba iyon?"

                "Tungkol po sa pagpapautang ang itatanong ko kung mamarapatin n'yo lang po." Medyo kabado na ako ng mga oras na ito. May konting pagdadasal na sana naman ay pumayag ang babae na kakapanayamin ko kasi kahit ako, alam ko na mabigat ang gagawin ko na maaaring ikasama ng loob niya pero hindi ko akalain ang sasabihin niya sa paunlak ko "O sige, pero bukas na ha, magsasarado na kasi ng tindahan." nakangiti niyang wika sa akin. Ako naman ay tuwang tuwa kasi sa wakas, may maisusulat na ako sa CNF. Tinulungan ko sa pagliligpit ng gamit ang babaeng aking iinterviewhin bukas. Matapos niyon ay dumating ang kanyang kapatid para sunduin siya. "Nga 12 ka na lang pumunta utoy sa bahay kasi wala pa ako noong gagawin." sabi ng babae sabay alis niya.

                Kinabukasan, gumising ako nang maaga. Inihanda ko muna ang mga itatanong ko para naman hindi ako ma-mental block sa mga itatanong ko.

                Mga 12:05 na ako nang pumunta sa kanilang bahay. Naamoy ko na may niluluto ang babae, kaya nang makita ako nito ay pumasok na ako sa kanilang bahay. Kakain pa lang pala sila ng tanghalian ng kanyang nanay at ng kanyang pamangkin. Inaalok pa nga nila ako ng kanilang ulam na tulingan at hipon pero tinanggihan ko na lang iyo kasi nakakahiya ( kahit gusto kong makikain )

                Maingay silang kumain. Nagtatanong kasi sa babae ang kanyang nanay kung pede daw ba siyang kumain ng hipon. "Bawal nga nay! Allergy ka d'yan e." pasigaw na tono ng babae. Nagulat ako at bigla na lang akong dinapuan ng kaba dahil sa inasal ng babae. May pagkamataray pala talaga siya. Totoo nga 'yung mga nababalitaan ko sa kanya tungkol sa kanyang katarayan pero para sa CNF, lalakasan ko ang loob ko para interviewhin siya.

                "O utoy, hala na, magtanong ka habang iniimpis ko itong kinainan namin." panatag na wika niya s'akin. Mabuti na lang at medyo kumalma ang babae at naging panatag na ang boses niya kaya nawala ang takot ko.

                "E kumusta naman po kayo ngayon? Kumusta po ang are ninyo?"

                "Ayun, hindi maganda. Kulang kasi kami sa kwarta." pabirong sabi niya sa akin. Tinawanan ko na lang ang biro niya para magood-vibes naman siya. Maya-maya ay nagtanong na ako ulit. "Matanong ko lang po, ano po ba ang pinagkakaabalahan ninyo sa maghapon?"

                "Nako totoy, sa pamamalengke, pagluluto, pagtitinda at pag-aalaga kay nanay lang umiikot ang mundo ko. Wala nang bago sa pang-araw-araw ko."

                "Ano po ba ang inyong pinagkakakitaan?" sabi ko sa kanya.

                 "Ahh, ayun. Magtinda duon sa aking maliit na tindahan nga dun malapit sa Central ( school ) at magluto na din ng kakainin para dagdag kita. Alam mo na, mahirap ang buhay ngayon kaya kelangan kong magdoble-sikap lalo pa't ako lang ang gumagastos sa bahay, tapos tatlo pa kami dito." ani niya.

                “Hondi naman po ba kayo nahihirapan sa trabaho ninyo lalo na’t araw-araw n’yo poi tong ginagawa?” usisang tanong ko ulit.

                “Nasanay na naman ako. Kasi naman, simula bata pa lamang kami e marunong na kaming magbanat ng buto. Hindi na rin ‘to bago sakin.”

                Noong mga sandaling iyon ay namangha ako kasi hindi ko din naman alam ang kwento ng buhay ng babae. Ipinagpatuloy ko pa ang pagtatanong.

                “E kung papapiliin po ba kayo ng propesyon, ano po ba ang gusto ninyo?”

                Sandaling napaisip ang babae nang may pagtingin pa sa celing. “ Wala na. Basta, kahit ano. Kung saan may mapagkakakitaan, duon na lang ako. Medyo mahina kasi ang utak ko. Hindi na ako nagkolehiyo kaya hindi ko na rin inisip ‘yang mga propesyon-propesyon na yan.”

                “Pero balita ko naman po ay mayaman na kayo.” pabirong sabi ko.

                “Medyo lumagpas lang sa kaunti. Kelangan pa rin namang magtrabaho. Baka manhilahod kami kinabukasan pag nagpapetiks-petiks na lang ako. Sapat lang naman ang kinikita ko sa pang araw-araw.” sabi naman niya sa akin.

                Alam kong hinahambog lang ako neto pero kunawi ay naniniwala na lang ako. Sabi ko sa kanya, tapos na ang aking pagi-interview sa kanya. Kung mapapansin ay hindi ko man lang naisingit yung tungkol sa pagpa-5-6 niya kasi medyo nahiya na ako. Ok na sa’kin yung pagiging tinder niya pero bigla siyang may sinabi sa’kin.

                “Tapos nay yun? Akala ko ay tatanungin mo ako tungkol sa 5-6”

                Nagulat ako kasi siya na mismo ang nagpaunlak na buksan ang usaping iyon kaya tinanong ko muna siya kung ayos lang at sabi naman niya ay ako rin ang bahala kaya nagtanong na ulit ako pero ngayon naman, ang tanong ko ay magmumula na sa kanyang pagpapautang.

                “Kung ganon po, maaari kop o bang malaman kung ilang porsyento ang inyong ipinapatong kada utang?”

                Ang abi niya sa akin,:10% lang kaya hindi 5-6 ang tawag dun.”

                Sa isip ko naman, ganun na rin ‘yun. May patong pa din naman ah. Tsaka gaman namang 10% lang ang patong niya e yamaman nga daw siya dahil sa 5-6. Kunwari ay naniniwala ako sa kanyang sinasabi kahit na alam ko na malaki ang patubo niya sa utang para lang maigpatuloy ko pa ang pagi-interview sa kanya.

                “Magkano po ba ang pinakamalaking naipautang ninyo?” tanong ko.

                “₱100,000”

                Nanlaki ang mata ko sa sinabi niyang halaga. Tama nga ako. Mukhang hindi lang 10% ang patong niya sa kanyang pautang. Isipin mo, saan siya kukuya ng ganon kalaking halaga ng perasa pagtitinda lang ng kakanin at sa munti niyang tindahan.Ang balita ko pa ay madami siyang hawak na taong pinapautang. Talagang yayaman nga siya.

                “Kung ganoon po, ano po ang tawag ninyo sa pagpapautang ninyo? Tulong o trabaho?”

                “Aba’y parehas lang. Trabaho na rin ‘yan sa’kin. Malaki rin ang naitutulong sa akin ng pagpapautang sa mga gastusin. Tsaka pagtulong din kasi 10% lang naman ang patong ko.” Sambit niya sa tanong ko. “tsaka sila din naman ang nalapit sakin e hindi ako kaya syempre, pinapautang ko na din.” dagdag pa niya.

                “Sino-sino po ba ang nangungutang sa inyo?” tanong ko ulit sa kanya.

                “Madami pero mga kakilala ko lang ang pinapautang ko. Mahirap na ang matakbuhan. Wala akong laban d’yan.” ani niya .

                “E may mga guro po bang nangungutang sa inyo? ( Kasi malapit lang ang tindahan niya sa Central na isang Elementary School tsaka kilala na siya sa kanyang pagpapautang )”

                “Oo pero dati lang iyon.”sabi niya sa akin na mukha namang nagsisinungaling kasi noong minsan, habang kumakain ako ng habhab sa may tindahan niya ay nakita ko ‘yung isang guro na may inabot sa kanyang isang libo. Bayad siguro sa utang kasi may notebook siyang pinaglistahan matapos magbayad ng guro.

                “Bale ilan po ang inyong pinagkakabuhayan?” sabi ko.

                “Tatlo nga.” Mahinahong sabi niya. “Yung sari-sari store ko, pagluluto ng kakanin tsaka ‘yung pagpapautang ko nga.”

                “Nako, maraming salamat po sa pagpapaunlak sa’kin. Tapos na po ako sa mga itatanong ko. Salamat po.” sabay umalis na rin ako kasi mukhang may gagawin pa siyang importante sa bahay niya.